Dünyan?n en büyük medya imparatoru Rupert Murdoch bir y?l içinde bütün gazete ve televizyonlar?n?n internet sitelerini paral? hale getireceklerini aç?klamas? yeni bir tart??ma ba?latt?. Türkiye'de de konu etrafl?ca ele al?n?yor...
1) ?nternette bedava gazete-haber dönemi gerçekten sona erer mi?
2) Sona ermezse nas?l bir ?ekil al?r? ?lelebet ücretsiz kal?r m??
3) ?nternet habercili?inin yayg?nla?mas?, gazetelerin haber politikalar?nda de?i?im getirir mi?
FAT?H ALTAYLI (Habertürk Gazetesi Genel Yay?n Yönetmeni)
TAYFUN DEVEC?O?LU (Vatan Gazetesi Genel Yay?n Yönetmeni)
1) Geni? anlamda internette bedava gazete döneminin bitece?ini dü?ünmüyorum. ?nternet yay?nc?l???n?n, konvansiyonel gazetelere göre önemli bir endüstriyel maliyet avantaj? var. ?nternet gazetelerinin yay?n maliyeti içinde ka??t ve di?er hammadde gibi a??r bir gider kalemi yok. Konvansiyonel gazetelerde bu gider kalemi genel giderlerin yüzde 30’undan fazlas?n? olu?turuyor. Dolay?s?yla, ayn? haberin okura ula?t?r?lmas? için yap?lan masraf, internet gazetelerinde konvansiyonel gazetelere göre çok daha dü?ük. Bu durumda, yeterli reklam gelirine sahip olan veya yeterli reklam gelirini hedefleyen i? planlar? bulunan internet gazetesi giri?imleri, sahip olduklar? trafikleri yüksek tutmak için ücretsiz yay?n yapmay? sürdürecektir. Piyasada benzer içerik kalitesinde ücretsiz yay?n yapan online gazeteler varken, rakiplerinin ücretli sisteme geçmesi bu rekabet ortam?nda mümkün de?il. Okurun, hangi haberi, ne zaman, hangi yay?nc?dan, hangi da??t?m kanal?yla (cep telefonu, lap top, masaüstü bilgisayar vs) alaca??na özgürce karar verebildi?i ortamda ve say?s?z alternatif varken ücretli internet gazetesini k?sa vadede mümkün görmüyorum. Wall Street Journal, Financial Times gibi ola?anüstü içerik yaratan yay?n kurulu?lar? istisnad?r. Ki onlar da Bloomberg, MSNBC, CNNMoney gibi ücretsiz ve ola?anüstü içerik yaratan rakiplerle çeki?iyorlar.
3) Bu çok geni? bir konu. K?saca ?unu söyleyeyim. ?nternet gazetelerinin haberi ula?t?rma h?z? ve görüntü kalitesi, konvansiyonel gazeteleri tabii ki de?i?tiriyor, daha da de?i?tirecek. Teknolojinin çok h?zl? geli?mesi internet gazetelerinin avantaj?n? art?r?yor. Daha büyük bir tehlike ise 10-15 y?l sonras?n?n 24 ya? üzeri tüketicisi (kendi paras?n? kazanmaya ba?layan), çocuklu?unda gazete kokusu duymam??, sayfalar?n? çevire çevire gazete okuma al??kanl???na sahip olmam?? bir tüketici kitlesi olacak. Hayata internetle ba?lay?p, internetle devam eden, gazeteyle ilgilenmeyen bir kitleyle kar?? kar??ya kalaca??z. Bu nedenle internet gazeteleri okurlar?na o gün neler oldu?unu aktarmay? sürdürürken, konvansiyonel gazeteler daha analitik, yar?n neler olabilece?ini söylemeye çal??an, daha fazla misyon yüklenen, belki bugüne göre daha tarafl? ve tav?rl?, daha geni? tart??ma platformu olma fonksiyonu ta??yan mecralar haline gelmek zorunda. Tabii yeterli reklam gelirine sahip olabilen internet siteleri insan yat?r?m?yla bu fonksiyonlar? da yerine getirebilir. Ben böylesine çok fonksiyonlu ve etkili sitelerin de konvansiyonel gazeteler taraf?ndan yarat?laca??n? dü?ünüyorum.
FAT?H ÇEK?RGE (Hürriyet ?nternet Yay?n Yönetmeni)
1) ?nternet gazetecili?inin paral? hale getirilmesi için ABD’de baz? çal??malar var. Özellikle gazete sahipleri, bask? maliyetlerinden kurtulabilmek için yöneldikleri internet gazetecili?inde ortak bir hareket tarz? ar?yor. Bir yol bulunabilir mi? ?u a?amada zor. Ancak bu konuda baz? haz?rl?klar var. Bu geli?me özellikle içeri?in ayr??t???, internet habercili?inin gazete içeri?inden uzakla?t??? alanlarda ayl?k abone ?eklinde internet gazetesi haz?rl???d?r. Özellikle ertesi günü beklemeden ve TV kar??s?na mahkum olmadan haber almak isteyen kitle için abone sistemi söz konusu olabilir. Buna an?nda uzman yorumlar? da eklenirse paral? internet yay?nc?l??? umudu artar. Özel haber, size özel yorum, özel bilgi gibi alanlarda bir abone sistemi üzerinde durulabilir. Biz de baz? haz?rl?klar yap?yoruz.
3) ?nternet yay?nc?l??? gazetelerin yay?n stratejilerini ciddi ?ekilde etkiliyor. Öncelikle internet gazetecili?i, haber kavram?n?n de?i?mesini sa?l?yor. Yani eskiden haber, mahalli ve ülke gibi lokal alanlarda geli?irken ?imdi küresel bir sisteme geçiyor. Örne?in Sudan’da pantolon giydi?i için k?rbaçlanan kad?nlarla ilgili haber, internet yay?nc?l??? sayesinde dünyada büyük bir zincir olu?turdu. Gazeteler bu zincirin fark?na internet sayesinde varabilmi?lerdir. Ve etkilenip yay?nlamaya ba?lam??lard?r. ?nternet gazetecili?i art?k okurun kendi özel hayat?na yönelik bilgileri veren bir yer haline geldi. Bu da haber kavram?n? de?i?tirdi. Yani bir markan?n yeni ürünü, vizyona giren bir film, o mahalleye aç?lan bir ünlü ma?aza ya da cafe art?k haber kapsam?nda. Ve ço?u zaman okurun daha fazla ilgisini çekiyor. Gazeteler art?k haber yap?s?n? bu gerçe?e göre de olu?turuyor. ?nternette haber üzerinde bir fikri tart??ma zemini kurulabiliyor. Bunun on binlerce kat?l?mc?s? olabiliyor. Gazeteler, halk?n heyecanlar?na ve tepkilerine kapal? diyebilece?im plazalarda yap?l?rken, internet yay?nc?l??? yüz binlerce yorumcusuyla birlikte okuyucunun tam kalbinde yap?l?yor.
PROF. DR. HALUK ?AH?N
(Radikal Gazetesi Yazar? - Bilgi Üniversitesi Ö?retim Üyesi)
1) Haber bas?n?, tarihinin en a??r krizlerinden birini ya??yor. ?nternet gazeteleri paral? olmal? m? olmamal? m? sorusunun yan?t? henüz bulunamad? bence. ?u anda Murdoch öncülü?ünde yap?lan çal??malar da sadece s?nama ve deneme olarak de?erlendirilebilir. Bizde de bunu ilk deneyen Cumhuriyet gazetesi idi. Bence gazetelerin ?u anki sorunlar? oldukça vahim: Ka??t üzerindeki gazeteler okur ve ilan geliri kaybediyor, haber ise pahal? bir ürün. Okur habere bedava ula?acaksa de?irmenin suyu nereden gelecek? Bu da internet gazetelerinin paral? olma yolunda elini kuvvetlendiren bir durum.
3) ?nternette soru?turmac?-ara?t?rmac? habercilik alan?nda birtak?m vak?flar kurularak gazetecileri finanse etme yolu deneniyor ama bence bu saks?da çiçek yeti?tirmeye benziyor. Oysa demokrasinin içinde yaz?n?n saks?ya de?il, bahçeye ihtiyac? var. Haber politikalar? de?i?ecekse de haberin ba??ms?z ve özgür ruhuna dokunacak bir durum olmamal?. Ben henüz net bir çözüm bulunamayan bu sorunu, yaln?zca medya sektörünün de?il, post modern demokraside demokrasinin ya?amsal bir sorunu olarak görüyorum. Belki çözüm gene teknolojiden gelecektir. Daha fazla teknoloji kullan?larak okura daha kaliteli ve h?zl? haber ula?t?r?l?yorsa tamam... Ancak habercili?i finanse etmek ad?na objektifli?ine gölge dü?memeli.
HAKAN KARA (Cumhuriyet Gazetesi Haber Merkezi Müdürü)
1) ?nternette bedava gazete dönemi sona ermez. E-gazete, bas?lan gazetenin birebir dijital versiyonu. Gazete okur gibi sayfa sayfa çeviriyorsunuz. Portal ise haberlerin sürekli de?i?ti?i, geli?melerin anl?k olarak okura duyuruldu?u, haberlerin birbirleriyle ili?kilendirildi?i bir alan. Bugün gazetelerin internet yay?nlar?nda yer alan haber say?s?, bas?l? gazetedekini a?m?? durumda. E?er gazeteler internette paral? yay?na geçecek olsalar, öncelikle fiziki hali piyasada parayla sat?lan e-gazeteyi internette de paral? hale getirirlerdi. Oysa durum böyle de?il. Onu bile ücretsiz sunuyorlar. Haber portallar?n?n paral? hale gelmesi ise daha zor. Böylesi bir karar? alacak medya kurulu?unun oturup ciddi ciddi hesap yapmas? gerekir.
3) Gelecekte ka??da bas?l? gazete ya?amaya devam edecek ama tirajlar? dü?ecek. E-gazetelere bir yönelim ya?anabilir. Di?er taraftan haber portallar? h?zla güçlenecek. Kadro say?lar? artacak, kalite yükselecek. E?er dijital ka??t teknolojisinde bir at?l?m yap?l?rsa, 5-10 y?l sonra t?pk? ka??t gazete gibi dijital ka??ttan olu?an bir gazeteyi okumaya ba?layabiliriz. O zaman bir dijital gazete alaca??z. Okuduktan sonra atmayaca??z elbette. Masan?n üstüne b?rakaca??z. Sabah kalkt???m?zda ayn? ka??tta internetten yüklenen yeni gazeteyi bulaca??z. Bu sözünü etti?im ?ey olas?l?klardan sadece biri. Belki de “birkaç gazetenin ya da televizyonun birle?iminden olu?an” bir gazete okuyaca??z. Sonuç olarak internet gazetecili?i yayg?nla?maya devam edecek. Çünkü internet bamba?ka olanaklar sa?l?yor.